Het is een hele bijzondere wandeling, Trage Tocht Soesterberg. Rond het Nationaal Militair Museum loop je alsof je tijdens de Koude Oorlog een inkijkje krijgt in de militaire geheimen. Zo voelde het voor mij tenminste. Daarbij de natuur rond het voormalige vliegveld, de hangars, de munitiebunkers en de wandeling over de landingsbaan. Een wandeling met geschiedenis, cultuur, natuur en een beetje geheimzinnigheid.

Bedenker Rob Wolfs over deze route: ‘We maken een bijzondere wandeling over het voormalige militaire vliegveld Soesterberg en het aangrenzende landgoed De Paltz. Een route met militaire historie op het vliegveld en cultuurhistorie op het landgoed, maar ook aangenaam wandelen door bos en heide. Met wat meer verharde paden dan we gewend zijn, maar wel bijna steeds zonder autoverkeer. De route is een beperkt deel van het jaar open in verband met het broedseizoen. We starten de wandeling bij het fraaie Nationaal Militair Museum. Een bezoek binnen is de moeite waard, al is het maar vanwege de uitkijktoren en het restaurant. We lopen eerst door het munitiepark, een bosgebied dat mede is vormgegeven door opslagplaatsen en iglo bunkers. Landgoed De Paltz is een wandelpareltje met z’n fraaie beukenlanen, bijna Zuid-Limburgs aandoende heuvels en dalen en natuurlijk de grandeur van de witte villa waar het Arts Centre van Herman van Veen huist. Aan de noordkant van de route lopen we door de bossen en langs heideveldjes van De Zoom. We kruisen wel drie keer een spoorlijn. Het laatste deel van de wandeling gaat opnieuw over de Vliegbasis en is misschien wel het meest indrukwekkend, langs de grote hangars en over de lange brede landingsbaan. Dat is een fantastische wandelervaring! Deze wandeling kan tussen 15 maart en 15 augustus niet gelopen worden, omdat de landingsbaan dan is afgesloten.’

Vliegbasis Soesterberg was een militair vliegveld nabij Soesterberg, tussen Utrecht en Amersfoort. Het vliegveld was de bakermat van de militaire luchtvaart in Nederland; in 1913 maakte de Luchtvaartafdeeling (LVA) van het leger hier haar eerste vluchten. De vliegbasis kent een lange en rijke geschiedenis. Op de plek waar nu het Nationaal Militair Museum staat werd op 1 juli 1913 de luchtvaartafdeling van de Koninklijke Landmacht opgericht, de latere Koninklijke Luchtmacht. Vanwege bezuinigingen op defensie is de basis in november 2008 gesloten en opgeheven. Het grootste deel ervan wordt sindsdien beheerd als natuurgebied: het Park Vliegbasis Soesterberg. Tegenwoordig is het een gebied voor cultuur en recreatie, en is het Nationaal Militair Museum er gevestigd. Er zijn nog veel bunkers en shelters te vinden die herinneren aan de actieve vliegbasis.

Landgoed De Paltz is een prachtig landgoed dat in 1876 werd ontworpen door de landschapsarchitecten Copijn en Springer. Het terrein van circa 80 hectare bestaat uit beukenlanen, zichtassen, waterpartijen, een statige villa, een koetshuis en een herderswoning. Het grenst aan de voormalige Vliegbasis Soesterberg. Op de grens ligt een zandafgraving. De afgraving is in de 20ste eeuw ontstaan. De houthandelaren gebroeders Van der Krol hebben in 1922 het landgoed gekocht. Zij legden productiebossen ten behoeve van de mijnbouw aan en gebruikten delen van het landgoed als zandafgraving.

Eind 19de eeuw is op het landgoed een doolhof met kluizenaarsgrot aangelegd, in opdracht van de toenmalige eigenaar Louis Rutgers van Rozenburg. Samen vormen ze een zogeheten folly. In de 18de en 19de eeuw werden er in landschapsparken wel vaker folly’s gebouwd: gebouwtjes of objecten ter verfraaiing, ter verwondering, ter vermaak en soms ter overdenking. Utrechts Landschap heeft samen met een groep enthousiaste vrijwilligers de kluizenaarsgrot in 2016 gerestaureerd en in 2017 is het doolhof opnieuw ingeplant. De kluizenaarsgrot is gemaakt van sintels en keien. In de grot zit een stenen kluizenaar met een opengeslagen boek waarin de Latijnse spreuk Sic traject gloria et monde staat. Bedoeld wordt waarschijnlijk Sic transit gloria mundi, oftewel: Zo vergaat de glorie van de wereld. Het doolhof is gemaakt van beukenhagen.

Het natuurgebied De Zoom kent een eeuwenlange historie en is door de jaren heen veranderd. Het gebied bestond vroeger uit uitgebreide zandverstuivingen. In de 20ste eeuw is dat grotendeels bebost en spontaan dichtgegroeid met grovedennenbos. De naam verwijst mogelijk naar haar ligging aan de rand van het gebied Laag Hees van Pijnenburg. De Zoom bestaat verder uit bos, heide en kleine zandverstuivingen.

Op de plek waar in 1913 de Luchtvaartafdeling van de Koninklijke Landmacht werd opgericht, staat nu 100 jaar later het Nationaal Militair Museum. Het gebouw is indrukwekkend met een spectaculair dak. Het museum bestaat onder andere uit het Arsenaal met tanks en vliegtuigen en zes themaruimtes waar het verhaal van de krijgsmacht wordt verteld. Rond 2000 bleek dat zowel de expositiemogelijkheden als de condities van de depots voor de collecties van het Legermuseum in Delft en die van het Militaire Luchtvaart Museum in Soesterberg ontoereikend waren. In 2001 ontstond het plan voor een nieuw gezamenlijk museum op het terrein van de Bernhardkazerne in Amersfoort. Hiertoe werd op 13 februari 2003 parlementaire instemming verkregen. Nadat in 2003 bleek dat de Vliegbasis Soesterberg ten gevolge van een bezuinigingsoperatie bij Defensie zou sluiten, werd alsnog gekozen voor deze locatie.