Friese Woudenpad – Lauwersoog-Ezumazijl – Langs het Lauwersmeer

Het Friese Woudenpad Het Friese Woudenpad (LAW 1-1) is de opvolger van het Zevenwoudenpad. Het pad koppelt de Nationale Parken Lauwersmeer, Friese Wouden, Drents-Friese Wold en de Weerribben aan elkaar en is daarmee volgens de makers een van de mooiste LAW’s in Nederland. Eerder liep ik bijna alle etappes van dit pad en vandaag het laatste stuk van Lauwersoog naar Ezumazijl. De busrit, eigenlijk taxirit, was al een gok maar wonderwel stond de bestelbus die je een uur vantevoren moet boeken, in Ezumazijl op zondagmorgen klaar. Het is een goede service die de buslijnen vervangt. De rit van bijna twintig kostte €2,50! De wandeling start in de Haven van Lauwersoog en met het geweldige uitzicht over de Waddenzee was het lange gedeelte over de Waddendijk zelfs niet eentonig. Verder door de Bantspolder waar de suikerbietenoogst voor wegen vol klei zorgde. Het af en aan rijden van de tractoren wisselde af met schoonveegmachines om de weg ook maar enigszins begaanbaar te houden. Anjum is een mooie tussenstop, mooier dan Esonstad. Het Landaldorp is wel mooi gebouwd maar levenloos en stil en verlaten bij gebrek aan toeristen. Gelukkig was het laatste gedeelte over de dijk langs het Lauwersmeer richting eindpunt Ezumazijl weer mooi. Schapen die je vragend aankijken en prachtige vergezichten over het water met de mooiste wolkenpartijen. Het Friese Woudenpad zit erop, en een LAW die er echt mag wezen en fantastische landschappen laat zien in een nog redelijk authentiek gebied in Friesland.

Ezumazijl is een plaats in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten zuidwesten van Oostmahorn, ten zuidoosten van Anjum en ten westen van het Lauwersmeer. De kern van de plaats ligt aan de plek waar de Zuider Ee samenkomt met de Nieuwe Vaart en het Raskes. Aan het Raskes heeft het een kleine jachthaven. De plaats wordt meestal een buurtschap genoemd maar kan ook als een eigen dorp worden gezien.

De plaats is in meerdere fases ontstaan. En is niet zo rechtlijnig op een plek ontstaan. Men zou kunnen zeggen dat het een fusie is van Ezumburen en Dijksterhuizen. Maar de geschiedenis lopen deze plaatsen ongelijk en gelijktijdig met de aanleg van een nieuwe schutsluis in 1671/72 en de latere plaats Ezumazijl. Ezumburen bestond al langer rond een oudere sluis, en lag iets wat zuidwestelijker, mogelijk zelfs eerder ontstaan op een terp nabij. De Sluis Ezumazijl uit 1671/72 werd in 1931 vernieuwd en werd aan de zuidzijde het gemaal Dongerdielen gebouwd.

Het Lauwersmeer is een meer in het noorden van Nederland, op de grens van de provincies Groningen en Friesland. Het is op 23 mei 1969 ontstaan door het afsluiten van de Lauwerszee. De voornaamste reden voor deze afsluiting was veiligheid. Na de watersnood van 1953 stond Rijkswaterstaat voor de keuze de dijken rond de Lauwerszee te verhogen tot deltahoogte, of de zeearm af te sluiten. Onder druk van met name de Friese bevolking (actieleuze: ‘De Lauwerssé moat ticht!‘) werd voor het laatste gekozen. De Groningers – met name de Zoutkampers – waren destijds minder blij met de sluiting, omdat de garnalenvloot en haven van het dorp hierdoor gedwongen moest worden verplaatst naar de nieuwe haven Lauwersoog.

Na de afsluiting zijn de hooggelegen zeebodems (die voordien tot het wad behoorden) droog komen te staan. In de eerste jaren zijn grote delen hiervan vrijwel aan hun lot overgelaten, zodat veel natuur ontstond. Langs de oude kustlijn zijn de voormalige kwelders ingericht als landbouwgebied. Door de afdamming en de voortdurende instroom van het Reitdiep, Dokkumer Ee en Dokkumergrootdiep werd het water van zout eerst brak en vervolgens zoet. De natuur veranderde hierin mee.

De Bantpolder ligt in de gemeente Dongeradeel in de provincie Friesland. De polder is van belang voor trekvogels en broedvogels als de brandgans, de rotgans, de scholekster, de kievit, de grutto, de kluut en het visdiefje, en daarom erg in trek bij vogelaars. De polder is gefaseerd ingedijkt in 1945, 1951 en als laatste de Hoek van de Bant in 1969.

Anjum (Fries: Eanjum) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het dorp is ontstaan op een terp die enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling werd opgeworpen op een kwelderwal. Het dorp is van een ronde radiale terp uitgegroeid tot een komdorp waarbij ronde vorm behouden is. Het dorp was voor de opsplitsing de hoofdplaats van de grietenij Dongeradeel. De grietmannen woonde de Holdingastate, dat een kasteelachtig bouwwerk was maar in 1831 gesloopt en vervangen door een boerderij.

Het dorp werd in de 12e eeuw vermeld als ‘Anigheim’, in een kopie van een document uit 944. In de 13e eeuw werd het vermeld als ‘Anengum’, in 1389 als ‘Aynghim’, in 1399 als ‘Anyghim’, ‘Aninge’ en ‘Aninghen’, in 1401 als ‘Aenghum’, in 1439 als ‘Aenyem’, in 1492 als ‘Aenyom’, in 17e eeuw als ‘Aengjum’, in 1718 als ‘Aenjum’ en vanaf de 19e eeuw Anjum. De plaatsnaam zou duiden op het feit dat het de woonplaats (heem/um) van de familie ‘Aninge’, afgeleid van de persoonsnaam Ane.

De R.J. Cleveringsluizen (vóór 2 oktober 2007 Lauwerssluizen) zijn spuisluizen ten westen van Lauwersoog. Het spuisluizencomplex in de N361 bestaat uit drie bouwwerken (met elk vier spuikanalen), waarvan er twee op het grondgebied van Friesland staan en de andere zich in de provincie Groningen bevindt.

Na het afsluiten van de Lauwerszee in 1969 ontstond het Lauwersmeer. De uitwateringssluizen zorgen ervoor dat het water van de Friese boezem en de Electraboezem op de Waddenzee wordt geloosd. Dit geschiedt als het eb is. De schutsluis bevindt zich in Lauwersoog. Het sluizencomplex droeg tot 2 oktober 2007 de naam Lauwerssluizen. Die dag heeft het de naam van R.J. Clevering (1914-2013) gekregen, die van 1955 tot 1979 voorzitter was van het toenmalige waterschap Hunsingo.