Grenswandeling Lozen – Wandelen in Grenspark Kempen-Broek

Ik ontwierp vijftien mooie wandelingen, met een groot percentage onverhard en door landschappelijk mooie en gevarieerde gebieden op de grens van Noord-Brabant en België. Van Kessenich bij de Limburgse grens tot aan Huybergen aan de grens met Zeeland. Vandaag de vijfde uit een serie van vijftien: grenswandeling Lozen door grenspark Kempen-Broek en natuurreservaat Smeetshof.

Ik maak vandaag een werkelijk prachtige wandeling vanuit het Belgische Lozen. Het stille dorpje verruil je snel voor het rustige buitengebied, je hoort hier niets behalve het geluid van de talrijke vogelsoorten. Het is een afwisselend en kleinschalig buitengebied, eerst open en later wat dichter bebost. Je ziet de Lozerbroekbeek in een wat natter gebied. Hier stromen meerdere beken richting Tungelroyse Beek in Nederland. Er volgt een weids akker- en weilandcomplex met lange onverharde wegen. Halverwege de route wandel je in het grenspark Kempen-Broek, een grensoverschrijdend gebied met afwisselend bos, moeras, hooilanden en beekvalleien. Ik ben even in Nederland maar al snel volgt er een grenspaal op de plek waar vroeger een grenskantoortje stond. Nu herinnert een tegeltableau aan deze plek. Over prachtige vlonderpaden loop je het aangrenzende natuurreservaat Smeetshof in. Het is er nat, bevers hebben beversporen achtergelaten en op de grens van weiland en natuurreservaat is het contrast mooi. Een bijna ondoordringbaar kluwen van wilgenbossen en broekbossen zorgt ervoor dat hier dieren veilig kunnen schuilen. Over eindeloze onverharde wegen loop je terug naar Lozen. Af en toe zie je de Rietbeek en Veldhouwerbeek die traag door de weilanden kronkelen. Vlak voor eindpunt Lozen loop je over het terrein van Priorij Klaarland. Het is een gemeenschap van zestien zusters Trappistinnen en ligt in een weids, stil land van velden, weiden en bossen. Over het terrein zoek ik mijn weg door de tuin en door een prachtige smeedijzeren poort. Over graswegen en het buitengebied van Lozen bereik ik na een hele mooie grenswandeling weer de kerk in Lozen.

Lozen is een dorp en een parochie in de Belgische gemeente Bocholt en is vermoedelijk in de 15e eeuw ontstaan als een gemeenschap van leemstekers. De moerassen waaruit de streek toen bestond zijn in de 19e eeuw grotendeels drooggelegd door waterwerken die in 1870 gegraven werden. Door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart in opdracht van koning Willem I werd Lozen een knooppunt van kanalen en sluizen, waarbij een voedingskanaaltje en het voltooide oostelijk deel van het Canal du Nord werden verlengd tot ‘s-Hertogenbosch als Zuid-Willemsvaart. Lozen wordt gekenmerkt door een knooppunt van kanalen wat een aanzienlijke toename van inwoners van Lozen met zich mee bracht.

De Lozerbroeksbeek stroomt vanaf Lozen in oostelijke richting en was vroeger één der belangrijkste beken in het stroomgebied van de Tungelroyse Beek. De Lozerbroeksbeek kwam, samen met enkele kleinere beken, uit in de doorstroommoerassen van het Bocholterbroek en het Wijffelterbroek, waar de Tungelroyse Beek haar oorsprong kende. Van 1804-1810 werd een deel van het Grand Canal du Nord, nu Kempens Kanaal, gegraven, waardoor de bovenloop van de Lozerbroeksbeek werd afgesneden. Ze vloeide sindsdien, als Balkerbeek of: Balkenloop in het kanaal. Langs de Lozerbroeksbeek liggen een aantal natte bossen.

Het boscomplex de Laurabossen bevindt zich ten zuidwesten van Weert waar oorspronkelijk een heide- en stuifzandgebied lag waar nog enkele restanten van over zijn. Struikheide wisselt af met pijpenstrootje, bochtige smele en braam. Vanaf 1900 werd er naaldhout aangeplant ten behoeve van de productie van mijnhout. Dit werd gebruikt door de Zuid-Limburgse mijnmaatschappij Laura en Vereeniging, vandaar de naam die het boscomplex kreeg. Het gekapte hout moest zo efficiënt mogelijk worden afgevoerd naar de mijnen. Hierdoor zijn de naaldbomen destijds in hele rechte blokken aangeplant en is het bos doorsneden met kaarsrechte wegen. Het gebied, waar oorspronkelijk vooral de grove den, maar ook Corsicaanse den en Douglasspar werd aangeplant, wordt sindsdien tot een meer afwisselend bos omgevormd, waarin ook het aandeel loofhout toeneemt.  Vanaf 2000 wordt het gebied ook begraasd door Schotse hooglanders.

De Kettingdijk is een natuurgebied dat zich aan de Nederlandse zijde van de Belgisch-Nederlandse grens bevindt tussen Lozen en Altweerterheide, en dat eigendom is van de Vereniging Natuurmonumenten. Het gebied is vernoemd naar de zandweg die ten noorden van dit gebied verloopt en waaraan de Kettinghoeve ligt. De naam Ketting komt waarschijnlijk van een kettingbrug die over de Lossing lag. Vroeger lag hier, langs de Belgisch-Nederlandse grens, een ontoegankelijk moerasgebied van 200 ha. Dit werd echter geleidelijk uitgewaterd en ontgonnen, in 1923 was de oostelijke helft al ontgonnen. In het gebied komt alpenwatersalamander en de kamsalamander voor maar ook de ijsvogel en sprinkhaanzanger.

Het Smeetshof maakt deel uit van het Grenspark Kempen-Broek en sluit aan bij de natuurgebieden Wijffelterbroek, Kettingdijk en De Luysen. Het gebied is een restant van het Bocholterbroek dat, samen met het Wijffelterbroek, een nat en ontoegankelijk moerasbos vormde met een aansluitend heide- en stuifzandgebied. In 1865 werd het gebied ontgonnen en geschikt te maken voor landbouw. Een van grondeigenaren was Smeets-Clerx, die de hoeve verbouwde in 1913 ze haar huidige naam Smeetshof gaf. Het domein is vernoemd naar de naam van de hoeve. In de oude hoeve is nu een natuurcentrum ingericht. In 2003 startte men met het herstel van het moeras. Het natuurinrichtingsproject Smeetshof zorgde voor nieuwe moerasgebieden, heideherstel, poelen voor amfibieën, natte en droge graslanden met verspreid liggende bosjes. In de vogelkijkhutten en op knuppelpaden heb je een mooie blik op het gebied dat door runderen wordt begraasd.

Deze beken stromen in noordoostelijke richting om uiteindelijk in de Tungelroyse Beek uit te monden.

Grenspark Kempen~Broek is een groot Nederlands en Belgisch grensoverschrijdend landschap dat gekenmerkt wordt door een aaneenschakeling van natuurgebieden. Het bevindt zich in de provincies Nederlands Limburg en Belgisch Limburg, ruwweg tussen Weert en Maaseik. Het Grenspark bevat een veelheid aan landschappen: moerassen, dekzandruggen met stuifzand en naaldbos, soms diep ingesneden beekdalen, en de oostflank van het Kempens Plateau. Het park is begin jaren negentig tot stand gekomen met libel en edelhert als een symbool.

Priorij Klaarland is een gemeenschap van 16 zusters Trappistinnen en het leven in de Priorij Onze-Lieve-Vrouw van Klaarland wordt gekenmerkt door de drie krachtlijnen van het Trappistenleven: gebed, lezing en handenarbeid. In 1970 werd de priorij door zes zusters van de abdij Nazareth uit Brecht gesticht. In eerste instantie was de vestigingsplaats Hasselt, in 1975 verhuisde men naar Lozen. Het ritme van de dag wordt bepaald door het samen vieren van de officies. De zeven gebedstijden zijn voor iedereen toegankelijk: zowel voor gasten als voor toevallige bezoekers. Elke dag wordt er ook geruime tijd voorzien voor geestelijke lezing, Lectio Divina genoemd.