IVN-wandeling – Landhorst-Waterweetjes

De wandeling start bij het beeld van de Peelwerker in Landhorst. Het dorpje lijkt verlaten en troosteloos te liggen in het Peelgebied. Niet meer dan sobere huizen in een wat vroeger een sobere omgeving was. Het lijkt nu niet anders. Toch biedt de omgeving meer met het mooi Sint Anthonisbos en het Peelkanaal. En de app van het IVN biedt leuke wetenswaardigheden over de omgeving en over de waterhuishouding in dit gebied.

De wandeling begint in het jongste dorp van de gemeente Sint-Anthonis: Landhorst. Horst verwijst naar een verhoging of zandrug in het landschap. Officieel is het dorp na de tweede wereldoorlog ontstaan, maar de pioniers waren er al eerder. Vroeger was dit een eindeloze heidevlakte met wat zanderige banen en paadjes die slingerden tussen de talloze kuilen en turfgaten. Als gevolg van de ontginning zijn rechte wegen en watergangen ontstaan, wat nog steeds zo kenmerkend is voor dit landschap. Door de zanderige ondergrond rondom Landhorst heeft het gebied snel last van droogte.

Het water stroomt erg snel weg in de bodem, maar ook via de vele afvoeren, zoals riolen, sloten en kanalen. Daardoor verdroogt de natuur elk jaar en ondervindt de landbouw schade. Om dat te beperken wordt nu Maaswater via het kanaal van Deurne naar dit gebied geleid. Daarnaast zijn er tientallen beregeningsputten geboord, waaruit in droge tijden grondwater wordt opgepompt.

Het Peelkanaal is door werklozen gegraven als werkverschaffing. De afgegraven grond werd aan de landkant opgeworpen. Er is zowel een beschermende wal als open blikveld wat nog uit de Tweede Wereldoorlog stamt. Het kanaal werd met haakse hoeken gegraven, bijna in de vorm van een ouderwetse vestinggracht. Het Peelkanaal is erg bealngrijk voor de aan- en afvoer van water. Met een goede waterhuishouding draagt waterschap Aa en Maas bij aan economisch gezonde landbouw. Door de aanvoer van Limburgs Maaswater via het Peelkanaal is er zo op de hoge, droge Peelhorst voldoende water voor de productie van landbouwgewassen. Tegelijk wordt verdroging van de natuur tegengegaan.

Het Peelkanaal vormt een ecologische verbindingszone tussen twee natuurgebieden. Dieren kunnen zich van het ene naar het andere natuurgebied verplaatsen. In dit gebied komen onder andere de das, patrijs, blauwborst, kamsalamander en de poelkikker voor. Bij de herinrichting is gelet op de leefomstandigheden van deze soorten. Zo zijn er flauwe oevers, vochtige weides, poelen, struwelen en houtwallen aangelegd.

Het Peelkanaal werd in 1939 gegraven en dient als afwateringskanaal. Tijdens WOII diende het kanaal ook als een antitankgracht, als verdediging tegen Duitsland, waardoor het al snel de naam ‘Defensiekanaal’ kreeg. Er werd een 80 kilometer lange verdedigingslinie gebouwd met mijnenvelden, prikkeldraadversperringen, kazematten, wallen en loopgraven. Je kunt hiervan nog resten in het landschap zien.

Op het einde van de wandeling loop je door het Sint Anthonisbos. Het is een jong ontginningsbos van voornamelijk grove dennen. Ze zijn in de 19de eeuw aangeplant om stuthout voor de Limburgse mijnen te leveren. Omdat dit soort bossen niet erg rijk aan natuur waren, zijn ook loofbomen aangeplant. Nu is er een gevarieerde beplanting, met dennen- en sparrenbossen, afgewisseld door loofbossen van berk en eik.