Klompenpad Wijenburgsepad
De Waal, kasteel Wijenburg en uiterwaarden
Kenmerken
Lengte: 11 kilometer
Start- en eindpunt: Ooisestraat-Voorstraat in Echteld
Landschap: Rivier en uiterwaarden
In deze route ontdek je het afwisselende landschap rond Echteld langs een verdwenen dorp, langs een eeuwenoud kasteel, indrukwekkende sluizen en door uitgestrekte uiterwaarden. Halverwege de route lag ooit het dorp Ooij. Het is verwoest in 1438 bij een grote dijkdoorbraak van de Waal. Hierna is de nieuwe dijk meer landinwaarts verplaatst. Onder deze dijk ligt nu het voormalige kerkhof en buitendijks, aan de rivierzijde, liggen de restanten van het dorp. Deze bestaan uit een versterkt huis, Hof d’ Ooij, herberg de Zwaan en enkele huizenblokken. De naam was Groot en Klein Amsterdam waar arbeiders van de steenfabriek woonden.
De wandeling laat wel heel veel asfalt zien, zeker nu in verband met hoogwater het pad onderlangs de Waaldijk niet begaanbaar is. Er is weliswaar niet veel verkeer en de uitzichten over de uiterwaarden zijn magnifiek maar je loopt toch wel heel weinig onverhard. De wandeling geeft wel een mooi inkijkje in het uiterwaardengebied. En het moet gezegd, het kasteel Wijenburg waarnaar het Klompenpad naar vernoemd is, is echt een pareltje. Rond de gracht en besloten in het groen is het een prachtig gaaf gebleven bouwwerk. Onderweg zie je nog enkele hallenboerderijen en de machtig pilaren van het sluizencomplex bij Tiel in het Amsterdam-Rijnkanaal.
Echteld
Echteld is een rustiek dorpje met als kenmerkende gebouwe in de oude dorpskern het kasteel De Wijenburg, hotel-restaurant Het Wapen van Balveren en de Hervormde Kerk. In 1178 wordt Echtelte voor het eerst genoemd. De plaats was een dagelijkse heerlijkheid. In 1271 was er al sprake van het kasteel Wijenburg, genoemd naar het geslacht van Wijhe dat vijf eeuwen lang het kasteel in bezit had. In de volksmond wordt de plaats Echteld op z’n Betuws ‘Eggel’ genoemd. In de omgeving van de plaats vindt nog veel fruitteelt plaats.
Sint Jan de Doperkerk
De kerk is een in oorsprong 11e- of 12e-eeuws kerkgebouw en wordt gebruikt door de Protestantse Gemeente Echteld. De oudste vermelding van een kerk in Echteld is op de kerkenlijst van de Utrechtse dom in 1395. Al eerder heeft Johan van Wijhe, heer van Echteld, een vicarie gesticht ter ere van Sint Catharina. Het is onduidelijk of de kerk was opgedragen aan de heilige Catharina of aan Johannes de Doper. In 1835 stortte de toren in. Het schip werd nu zo’n 7,5 meter ingekort en de nieuwe toren werd tegen dit verkorte schip aangebouwd. Het romaanse schip is het oudste gedeelte van de huidige kerk en dateert uit de 12e eeuw. Tot een hoogte van 2,40 meter bestaat uit tufsteen, zwerfkeien, ijzeroer, diverse breukstenen en scherven baksteen
Kasteel Wijenburg
Kasteel Wijenburg of Huis te Echteld is een kasteel, van het type compact zaaltorenkasteel. Een zaaltoren is in de kastelenbouw een toren die meerdere vertrekken per verdieping telt. Het lijkt op de woontoren, maar deze had slechts een vertrek per verdieping. Zaaltorens werden vooral tussen 1250 en circa 1350 gebouwd. De stichtingsdatum is niet bekend. De oudste vermeldingen van dit kasteel dateren uit 1178. Van 1272 is het goed in bezit geweest van het geslacht Van Wijhe. Tegenwoordig is het kasteel in gebruik als trouw- en feestlocatie.
Prins Willem-Alexanderbrug
De Prins Willem-Alexanderbrug is een tuibrug over de Waal tussen Echteld en Wamel / Beneden-Leeuwen. De weg verbindt het Land van Maas en Waal met de Betuwe. De brug is tot begin 1996 geëxploiteerd als tolbrug om de bouwkosten terug te verdienen. De brug werd aangelegd om het Land van Maas en Waal beter te ontsluiten en om meer inkomsten voor de ondernemers in Tiel te genereren. Door de toenemende scheepvaart op de Waal werd het steeds moeilijker om veerponten te gebruiken, reden om te kiezen voor een brug. De brug stond jarenlang bekend als de ‘brug van niks naar nergens’ omdat de autoweg met 2×2 rijstroken aan de zuidkant van de brug ophield en overging in een hoofdweg met 1×2 rijstroken naar een aantal dorpen in het Land van Maas en Waal.
Willemspolder
De Willemspolder is een ingepolderd stuk uiterwaard aan de Waal. Het werd gebruikt voor het vee en ook werd er hooi geoogst. Er werd hier veel klei en zand gewonnen getuige de waterplassen die achterbleven. Nu komt er nieuwe natuur door natuurontwikkelingsprojecten. Tevens dient het gebied voor wateropslag bij hoge waterstanden van de Waal.
Amsterdam-Rijnkanaal en sluizen
Het kanaal tussen Amsterdam en Tiel verbindt de Amsterdamse haven met het Ruhrgebied. Het is het drukst bevaren kanaal van de wereld. Omdat het in 1892 in gebruik genomen Merwedekanaal na enkele decennia niet meer aan de eisen van de tijd voldeed, werd besloten dat de scheepvaartverbinding van Amsterdam met de Rijn moest worden verbeterd. Pas op 21 mei 1952 werd door Koningin Juliana het gehele kanaal over de hele lengte van 72 kilometer geopend. Het kanaal werd tussen 1965 en 1981 verbreed tot 100 à 120 meter. In 1981 is het opengesteld voor vierbaksduwvaart met een diepgang tot 3,30 meter.
De Prins Bernhardsluizen vormen de scheepvaartverbinding tussen de rivier de Waal en het zuidelijk gedeelte van het Amsterdam-Rijnkanaal. Ze liggen aan de oostkant van Tiel en het sluiscomplex bestaat uit twee schutkolken. De oudste kolk is uitgevoerd met twee sets traditionele puntdeuren en één hefdeur die vanuit een heftoren gehesen wordt. De nieuwste kolk is uitgevoerd met twee hefdeuren en bijbehorende torens. De deuren worden aan de binnenzijde tegen aanvaring beschermd door een raamwerk met staalkabels dat gelijktijdig met de deur gehesen wordt.