Ommetje Balgoij – Wandelen rond de Oude Toren

Het ommetjes is een initia­tief van de leefbaarheidsgroep, de heemkundekring Pagus Balgoye en de stichting Maasheggen Bal­goy. Ook de gemeente, Staatsbos­beheer en agrariërs langs de rou­tes zijn bij de totstandkoming be­trokken. De ANWB gaf eerder al subsidie voor informatieborden onderweg. Hierdoor wandel je vanaf de Oude Toren rond het leuke plaatsje richting de Maas. Over de Maasdijk heb je een mooi uitzicht over de Maas en de Loonsche Waard waarna ten noorden van Balgoij langs de Balgoijse Wetering waar ooit het kasteel heeft gestaan, weer over boerenland terugloopt.

In het landschap rond Balgoij, dicht tegen de Maas, zijn nog prachtige Maasheggen bewaard gebleven. Ze staan kaarsrecht in het landschap dat vroeger nog bij Brabant hoorde. Oude karakteristieke boerderijen sieren de wandeling met verder zompige klei en mooie uitzichten over de Loonsche Waarden en de Maas met aan de overkant van de Maas het gebied rond Keent. Een leuk ommetje na een goed initiatief van de lokale groeperingen in Balgoij.

Balgoij of Balgoy is een dorp in de gemeente Wijchen, in de Nederlandse provincie Gelderland. Tot 1 mei 1923 vormde Balgoij samen met de buurtschap Keent de gemeente Balgoij. In 1923 werd de gemeente ingedeeld bij Overasselt. Aan de rand van het dorp staat een laat-middeleeuwse toren, het restant van de in 1914 gesloopte kerk. In dat jaar kwam aan het andere eind van het dorp de huidige Sint-Johannes de Doperkerk gereed, een ontwerp van de Tilburgse architect Jan van der Valk.

In veertiende en vijftiende eeuw werd het koor in gotische stijl uitgebouwd met aan de zuidzijde een kapelachtige uitbouw. Tegen de westzijde werd een toren gebouwd. Deze kerk werd gewijd aan Johannus de Doper. Eind vijftiende, begin zestiende eeuw werd het oude eenbeukige schip vervangen door een nieuwe met zijbeuken, waarin de toren werd opgenomen. Deze werd verhoogd en kreeg een rijzige naaldspits. In 1835 werden schip en koor afgebroken en vervangen door een eenbeukig schip met halfronde afsluiting aan de oostzijde. In 1852 werd deze nog een keer vergroot in waterstaatsstijl. In 1912 kreeg de pastoor toestemming van het bisdom Den Bosch om een nieuwe kerk te gaan bouwen, die in 1914 officieel in gebruik werd genomen. De oude ‘waterstaatskerk’ werd afgebroken.

De Oude Toren is na een grondige restauratie sinds 2000 het visitekaartje van heemkundekring Pagus Balgoye en wordt regelmatig gebruikt voor exposities. Een keer per jaar op de feestdag van Johannes de Doper wordt er een openluchtviering gehouden.

De Stichting Maasheggen Balgoy wil iets van deze oorspronkelijke rijkdom en schoonheid van de Maasheggen terugbrengen rond Balgoy. De Maasheggen worden gekenmerkt door beplanting van meidoorn, wegedoorn, sleedoorn e.d., met hier en daar een boom. De meest soorten bloeien in het voorjaar uitbundig en dragen in het najaar bessen. Zo bieden ze niet alleen optimale beschutting door hun doorns en het dichte vlechtwerk, maar ook voedsel aan vogels en kleine zoogdieren. De heggen die zo karakteristiek zijn voor het  landschap rond Balgoij worden, sinds de grootschalige invoering van prikkeldraad als afrastering, zelden nog als veekering gebruikt. Met de ruilverkaveling en intensivering van de landbouw is er steeds minder aandacht voor dit groene netwerk van bomen en heggen.

In de Loonse Waard is eind vorige eeuw jarenlang zand en keramische klei gewonnen. Hierdoor is een populaire recreatieplas ontstaan waar ook gezwommen kan worden. Na de hoogwaters van 1993 en 1995 was men genoodzaakt plannen te maken om het achterland te beschermen tegen overstromingen. Dit werd gecombineerd met het natuurvriendelijker maken van de oevers. Tegelijk werd de waterkwaliteit verbeterd, meerdere vliegen in één klap.

Dorpen als Balgoy zijn in de vroege Middeleeuwen ontstaan op vruchtbare oeverwallen langs de Maas. Overstromingen waren aanleiding tot het aanleggen van dijken. Maar omdat die vaak te zwak waren, braken de dijken vaak en hierdoor zijn her en der nog wielen te zien. Zo ook in 1925 toen de dijk bij Nederasselt brak en in Balgoij was het een ramp van ongekende grootte.

De Maaskanalisatie moest hiervoor oplossing bieden en in de jaren dertig van de vorige eeuw is dit bij Balgoij gerealiseerd. is voornamelijk gedurende de jaren dertig van de vorige eeuw in Balgoy gerealiseerd. In juli 1926 werd besloten tussen Grave en Blauwe Sluis tien scherpe bochten moesten worden afgesneden waardoor de rivier met 19 kilometer werd ingekort, hierbij tussen 1934 en 1940 ook de bocht bij Balgoy en Keent. Deze twee plaatsen werden hierdoor voorgoed van elkaar gescheiden.

Tussen 1938 en 1945 voer er een veerpont, vastgehouden aan een ketting tussen Balgoy en Keent. Het diende om mens en dieren over het nieuwe stuk Maas te vervoeren. Zo konden de inwoners van Keent toch in Balgoij naar de kerk, school en hun land. Deze ketting zat verbonden aan grote oeverstenen. In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog is het veerpont vernietigd; het opnieuw in de vaart nemen bleek na de oorlog, met name om financiële redenen, niet haalbaar. Op zaterdag 5 april 2014 werden twee veerpontsteenbankjes onthuld, vervaardigd met twee originele oeverstenen. De twee bankjes, een in Balgoy en de ander in Keent, vormen tezamen een monument dat de band tussen de beide dorpen, die eens een gemeente vormden, symboliseert.

Bij het veerpontbankje prijkt het gedicht:
‘Hier, aan de grens van het Brabantse en het Gelderse land, ligt nog maar een half dorp: de rest ligt aan de overkant.
Van Niftrik tot aan Grave, helemaal opnieuw gegraven, bracht de Maas een scheiding in het Balgoyse land.’