Romeinse Limespad – Leiden-Voorburg – Door het hart van Vlietland

Een wandeling die nog op mijn verlanglijstje stond, van Leiden naar Voorburg over het Romeinse Limespad met als eindpunt de Romeinse plaats Forum Hadriani. Beginnend langs het Rijn-Schiekanaal loop je snel het groene gebied tussen Leiden en Den Haag in. Je kunt van Leiden naar Den Haag over de A4 maar mooier is het om deze afstand via de Vlietlanden te lopen. Zoveel groen in dit toch hele drukke gebied. En Leidschendam ken ik alleen van de drukke wegen rond deze plaats, maar het centrum is zo mooi. Ophaalbruggen, de enorme kerk en Molen de Salamander, met daarna de prachtige groene parken Hofwijck en Middenburg in Voorburg. Statige panden, waar de hoge heren van weleer woonden, en tenslotte als eindpunt de plek waar lang geleden de Romeinse plaats was. Nu niet meer dan een mooi stadspark, en hiermee het einde van het Romeinse Limespad. Langs de Romeinse grens in Nederland maar ook door het Groene Hart, de Betuwe, het gebied rond Arnhem en Nijmegen. Meer dan de moeite waard, al is het niet de mooiste LAW.

Met 5646 inwoners per vierkante kilometer is de stad Leiden sinds 2014, na Den Haag, de dichtstbevolkte gemeente van Nederland. De Sleutelstad, zoals de bijnaam van de stad, verwijzend naar het stadswapen, luidt, heeft de oudste universiteit van Nederland. Daarnaast is de stad bekend om de rijke geschiedenis en de oude binnenstad, met grachten, monumentale bouwwerken en hofjes.

Vlietland, in de volksmond ook wel de Vlietlanden genoemd, is een recreatiegebied in Zuid-Holland. Het behoort tot het noordelijke grondgebied van de gemeente Leidschendam-Voorburg, niet ver van Stompwijk en Voorschoten en ligt tussen de Vliet en de rijksweg A4 ingeklemd. In het noordoosten vormt de Leidse Oostvlietpolder de grens.

Het recreatiegebied is ontstaan als gevolg van zandwinning die in 1968 werd gestart en in 2001 werd beëindigd. Voor de ontzanding lagen er polders met weilanden. Tijdens de ontzanding ontstonden een afwisselend milieu en een bijzondere vogelrijkdom, die weer vrijwel verdwenen bij voltooiing van het recreatiegebied. Het terrein omvat vaarwater, zwemplassen, bossen en beboste eilandjes, moerassen met riet en lisdodden.

Forum Hadriani, ook bekend als Municipium Aelium Cananefatium, was een Romeinse stad in de provincie Germania Inferior, op de plaats van het huidige Voorburg-west (gemeente Leidschendam-Voorburg). Forum Hadriani was de meest noordelijk gelegen Romeinse stad (municipium) op het vasteland van Europa.

Met een oppervlakte van ongeveer 300 bij 400 meter was Forum Hadriani niet echt een grote plaats. Toch waren alle specifieke eigenschappen van Romeinse stad aanwezig. Er was een stadsmuur met meerdere poorten en er lag een dubbele gracht om de stad. Binnen de muren was een recht stratenpatroon waarlangs diverse stenen gebouwen en tempeltjes waren gebouwd. Er stonden een badhuis, een herberg en woonhuizen. In totaal woonden er ongeveer 1000 mensen.

De oudst bekende vermelding van Park Middenburg stamt uit 1657 toen mr. Johan van de Dussen, raad en schepen van Delft het landgoed Middenburg kocht. In 1869 werd het toenmalige Huis Middenburg vervangen door een nieuw pand, het Huis Middenburg dat er anno 2011 nog staat. In 1925 werd aan de andere zijde van het Westeinde Villa Sonnenburgh gebouwd. In 1952 werd het landgoed gekocht door de gemeente Voorburg en ingericht als openbaar park.

De buitenplaats Hofwijck is het geesteskind van Constantijn Huygens (1596-1687), dichter, musicus, kunstkenner en secretaris van de prinsen van Oranje. Op Hofwijck kon Constantijn ontsnappen aan zijn drukke leven aan het Haagse Hof. Hij ontwierp het huis en de tuin in 1641. De bouwprincipes van de Italiaanse renaissance -symmetrisch en met harmonieuze maatverhoudingen- vormden het uitgangspunt. Hij liet zich daarbij inspireren door de klassieke Romeinse architect Vitruvius.

De plattegrond van de tuin heeft de vorm van het menselijk lichaam. Dit is uniek in de Hollandse tuinkunst. De bouwheer was trots op zijn Hofwijck. In zijn lange hofdicht Hofwijck dichtte hij: ‘De sleutel van mijn hart is die van deze tuin.’