Trage Tocht Asperen – Wandelen langs de Linge en Hollandse Waterlinie

De wandeling start bij Fort Asperen en volgt mooie paadjes vlakbij en op de Diefdijk, onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Het is bijna moerassig terrein, nat en verderop veenplassen. Hierna kom je bij de Linge in het Betuwse rivierenlandschap. De route gaat verder door de Koornwaard, een ruig natuurgebied tussen de Linge en een grote plas. Met een trekpontje ga je verder langs de Linge en over de dijk naar Heukelum. Verderop zie je nog een hoogstandje, kasteel Meckenburg met aan de overkant van de Linge het plaatsje Leerdam. Via het Galgenwiel loop je naar de gezellige straatjes van Asperen terug naar het beginpunt.

We gingen voor de bloesem, het liep even iets anders. Het eerste gedeelte is onbeslist mooi, over de Diefdijk en de veenplassen waar na een klein stukje Grote Rivierenpad geen wandelaar meer was te bekennen. Hoe anders verderop langs de Linge, bij Heukelum en verder richting Asperen waar op Koningsdag drommen fietsers mijn weg belemmerden. De belangen zijn groot en botsen, fietser en wandelaar, weinig respect voor elkaar, en dus een minder geslaagde wandeldag. Niet vanwege de route, die is erg mooi, maar de Betuwe is op dit moment erg in trek vanwege de bloesem. De bloesem die overigens wel te zien was maar niet in overvloed. Toegegeven, Asperen is een mooie plaats, de onverharde ernaar toe ook en ook de verrassende paadjes na de start bij de Diefdijk. Maar het middenstuk leek een optocht van fietsers, dus, nog een keer terug wanneer het geen Koningsdag of weekend is.

Asperen is een mooi oud stadje aan de Linge,dat wordt omgeven door een gerestaureerde stadswal. Blikvanger in Asperen is de toren van de prachtige gotische kerk die je al van ver ziet liggen. Wandelen door het stadje geeft je het gevoel in de Middeleeuwen rond te lopen. Asperen maakt onderdeel uit van de Hollandse Waterlinie met het vlakbij gelegen Fort Asperen.

Het Galgenwiel is in het jaar 1658 ontstaan na een dijkdoorbraak vanuit de Linge. Kruiend ijs in de Linge veroorzaakte een scheur in de rivierdijk waardoor kolkend water circa vier hectare land heeft weggespoeld en uitgehold zodat er een soort binnenmeer of wiel ontstond. Jarenlang heeft een gedeelte van de plas gefungeerd als buitenzwembad waar de plaatselijke jeugd van Asperen onder leiding van een badmeester hun zwemdiploma haalde. Eind jaren tachtig besloot de gemeente Asperen om met de exploitatie van het buitenzwembad te stoppen en het gebouw wat te verpachten aan particuliere ondernemers.

De rivier de Linge stroomt in de Betuwe van Doornenburg tot Gorinchem en grote delen van de Linge zijn niet bevaarbaar voor gemotoriseerde schepen. Het is boven Zoelen een kunstmatige rivier terwijl het gedeelte tussen Zoelen en Gorinchem van oorsprong een natuurlijke waterloop is, die tot in de 14e eeuw vanuit de Waal bij Tiel werd gevoed, de ‘Dode Linge’. In 1304 werd de Linge echter in Tiel afgedamd, nadat zij twee jaar eerder in Gorinchem waarschijnlijk ernstige wateroverlast had veroorzaakt. De langste rivier van Nederland stroomt in een heel afwisselend landschap met boomgaarden, weilanden, grienden en rietvelden en het is een van de mooiste rivieren van Nederland. Het Lingelandschap is voor een groot deel beschermd en valt onder Natura 2000, het netwerk van beschermde natuur in Europa.

Kasteel Merckenburg is een bakstenen kasteel in de plaats Heukelum dat sinds de gemeentelijke herindeling van 1986 in de provincie Gelderland ligt, daarvoor in Zuid-Holland. Het dateert uit de 13e eeuw, van circa 1280. In de 17e eeuw verviel het tot een ruïne waarna het in 1672 werd afgebroken, met uitzondering van de poorttoren. Rond 1700 werd aan deze toren – een zogenaamde donjon – een nieuw kasteel gebouwd. Het kasteel is beschermd als rijksmonument, evenals enkele bijgebouwen, het omliggende park en de lanenstructuur. Kasteel Heukelum is een vierkant gebouw midden in een brede gracht. De oprijlaan loopt vanaf de Heidensweg in de richting van de dijk, maar knikt bij het kasteel naar rechts om via een ophaalbrug recht op het kasteel aan te lopen. Deze laan bestaat al sinds de middeleeuwen.

Heukelum is een kleine stad in de gemeente West Betuwe en ligt aan de zuidelijke oever van de rivier de Linge. Uit een document uit 996 valt op te maken dat een zekere Fretzhold zijn rechten op de kerk te “Ukele”, zoals Heukelum destijds werd genoemd, aan bisschop Ansfried van Utrecht schonk. Dankzij deze schenking is bekend dat Heukelum in dat jaar een kerk bezat. Hieruit wordt opgemaakt dat het dorp Heukelum (Ukele) reeds lang hiervoor bekend is geweest. Vele rampen teisterden het stadje, waaronder overstromingen en in 1772 een stadsbrand, waardoor 36 van de ongeveer 100 houten huizen verloren gingen. Het huidige stadje doet door zijn hoge ligging en compacte bouwwijze nog denken aan vervlogen tijden. De oude stadsmuren liggen onder de met gras bedekte taluds rond de stad, omzoomd door een gracht. Er zijn vele 17e- en 18e-eeuwse boerderijen en andere bouwwerken te vinden, onder andere het voormalige stadhuis.

De Diefdijk is een in 1284 op de toen al bestaande diefweg aangelegde dwarsdijk. In de 18e eeuw ging hij deel uitmaken van de Hollandse Waterlinie. De dijk vormde ook een onderdeel van de 19e-eeuwse Nieuwe Hollandse Waterlinie. De dijk doet nog steeds dienst als volwaardige (tweede) waterkering die de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden beschermt bij wateroverlast uit de Betuwe, het is een van de belangrijkste binnendijken in Nederland. Hij vormde vanouds, en sinds 1820 bij wet vastgesteld, de grens tussen Holland en Gelderland. Door een gemeentelijke herindeling en de oprichting van de gemeente Vijfheerenlanden vormt hij sinds 1 januari 2019 de grens tussen de provincies Utrecht en Gelderland.