Ik maak vandaag een wandeling tussen Utrecht en Hilversum. In de verte de skyline van Utrecht met hoogbouw en de Domtoren. Het blijft bijzonder hoe groen een gebied kan zijn, zo dicht bij de stedelijke bebouwing. Er heerst hier veel stilte en rust. Het enige dat je hoort zijn de ganzen. Zodde betekent laag en moerassig land. Dit gebied was vroeger het best bereikbaar via het water. Nu rest er nog steeds veel water, een walhalla voor weide- en watervogels. Ik ben niemand tegengekomen op de 13 kilometer lange route. Je moet in het begin even doorbijten op het asfalt maar daarna is het een en al onverhard wandelen over graskades en lange onverharde wegen en paden.

Ooit was er een ruzie tussen Tienhoven en Maarssenveen. Tienhoven won deze strijd uiteindelijk na een rechtsgang van tien jaar. Het speelde zich allemaal af in de 16e eeuw. En de gevolgen van die beslissing zijn nu nog steeds te zien in het landschap als ‘De Taartpunt’. Alle sloten moesten gegraven worden naar een in het landschap opgestelde paal als richtpunt. Vanuit de lucht is dit patroon nog goed te zien en op de topografische kaart zie je inderdaad de percelen als een taartpunt in het landschap liggen. Al wandelend zie je dit niet maar het voelt als een lekker gebakje. Niemand in de buurt, vogels boven je, een groep ganzen die opvliegt, zwanen die voor me uit bewegen op het water en veel groen zover het oog reikt.

Op een graskade bij de Westbroekse Zodden zie ik een rode Amerikaanse rivierkreeft bewegen. Het is een kreeft uit de zuidoostelijke Verenigde Staten en Mexico, die leeft in zoet water. In Nederland werd de rode rivierkreeft in 1984 voor het eerst aangetroffen. De rode rivierkreeft verspreidt zich ook door afstanden over land af te leggen. Dit kan voor flinke ecologische effecten zorgen, omdat zo ook geïsoleerde poelen bereikt kunnen worden. De kreeften kunnen dan flinke schade aanrichten aan de vegetatie en de opgroeiende amfibieën in deze poelen. Ik nader het diertje en met de scharen naar de hemel gericht lijkt de rode Amerikaanse rivierkreeft te verkondigen dat deze niet van plan is te vertrekken. Volgens een rapport van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit laat de rode Amerikaanse rivierkreeft, net als veel andere uitheemse rivierkreeftsoorten, maar weinig waterplanten op de bodem van sloten en vijvers ongemoeid. Er blijft minder over voor inheemse soorten en het water wordt troe­beler. Hierdoor neemt de kans op blauwalg weer toe. Geen al te best beestje voor onze Hollandse wateren dus.

We maken een prachtige rondwandeling door Utrechtse moerasgebied ten zuiden van de Vechtplassen. Dit Natura 2000 gebied wordt de komende jaren alsmaar mooier. De natuurbeheerders zorgen ervoor dat de natte natuur in de laagveenpolders kan profiteren. Voordat we de weilanden betreden moet eerst het stuk Kerkdijk door lintdorp Westbroek worden afgelegd. Even doorbijten, na het zuur komt het zoet. Een graskade langs de Nedereindse Vaart brengt ons bij de toegang tot De Taartpunt van Natuurmonumenten. Over langgerekte landjes wandelen we steeds verder de punt van dit moerasgebied in. Kijk maar eens op de kaart: de verschillende kavels komen in een punt samen. In dit niemandsland werd vroeger turf gewonnen, nu maken weide- en moerasvogels hier de dienst uit. Je ziet er veel ganzen, kieviten en andere soorten steltlopers. De verlande petgaten worden hier trouwens zodden genoemd. Via dwarskades komen we van het ene op het andere landje. Uiteindelijk bereiken we de Dwarsdijk met de monumentale wipmolen De Trouwe Wachter, een baken in de polder. We volgen een eind de lange Kanaaldijk, waar de fietsers kunnen worden ontweken op het gras in het midden of aan de zijkant. Dan duiken we de prachtige Westbroekse Zodden van Staatsbosbeheer in. Het pad er doorheen is vernoemd naar boswachter Bert Bos (1946-1996), die vond dat de moerasnatuur hier voor meer mensen toegankelijk moest zijn. Tot begin 2021 is er in de Westbroekse Zodden volop gegraven aan duikers en natuurvriendelijke oevers. Nu kan het trilveen zich hier langzaam ontwikkelen, met kenmerkende moerasplanten als lisdodde en met pinksterbloemen in het gras.

De Taartpunt is het noordelijk deel van de polder Maarsseveen in Tienhoven. Het gebied was ooit een ontoegankelijk moeras. Vanaf  1200 begonnen ze het droog te leggen. De vaarten die hiervoor gegraven werden, zorgden voor het ontstaan van langgerekte kavels, de taartpunten. Vanuit de lucht is het patroon van een taartpunt nog heel goed te zien.

De Trouwe Waghter is een wipmolen ten oosten van het dorpje Tienhoven. De molen werd in 1832 gebouwd ter vervanging van twee oudere molens die elders het waterschap bemaalden. Als gevolg van turfwinning en het ontstaan van de Loosdrechtse Plassen werd bemaling in het oostelijke gedeelte van de polder noodzakelijk en verrees deze molen. Tot 1948 heeft de molen de polder bemalen door middel van een scheprad. In 2011 is de molen gerestaureerd. De molen heeft de naam De Trouw Waghter sinds de Tweede Wereldoorlog. Deze naam heeft de molen te danken aan de rol die de molen voor onderduikers heeft gespeeld. De toenmalige molenaar gaf door middel van diverse wiekstanden signalen door.

De Westbroekse Zodden zijn ontstaan door afgraving van het veen in de Middeleeuwen. Het bestaat uit moerasbos, uitgeveende petgaten, trilveen en de legakkers waar vroeger de turf lag te drogen. Je vindt hier een grote verscheidenheid aan planten en dieren. Het is een belangrijk broedvogelgebied en er komen veel bijzondere planten voor.

Het Tienhovens kanaal is een eeuwenoude aangelegde waterloop enbegon als een afscheiding tussen de ontginning van het Tienhovensche en het Breukeleveensche deel. Na de ontginning werden de gronden gebruikt voor de akkerbouw. Door de ontwatering klonk het veen in met bodemdaling tot gevolg. De akkerbouwers verdwenen en hiervoor kwam turfwinning in de plaats. In de 17e eeuw werd de Tienhovensche Vaart gebruikt voor de afvoer van turf naar de Vecht en zo naar de steden Utrecht en Amsterdam.

Het pad dankt zijn naam aan Bert Bos die hier boswachter was. Bert wilde zoveel mogelijk mensen laten genieten van de natuur. Hij deed dit met aanstekelijk enthousiasme, waardoor hij een echte ambassadeur werd van Staatsbosbeheer. Het pad loopt dwars door ‘zijn’ gebied, waar hij zijn ziel en zaligheid inzette voor de natuur. Bert overleed in 1996.