De wandeling voert vanaf de zuidelijke uitgang van Station Rotterdam Blaak in het centrum naar eindpunt Station Slinge in het zuidwesten van de havenstad. Meteen maken we kennis met een corporatiebuurtje, dat pas in de jaren 80 – ruim na het bombardement van 1940- voor nieuwe huisvesting zorgde. Via de Willemsbrug verplaatsen we ons van de rechteroever naar het Noordereiland, waar een serene sfeer rondom het sociale bezit hangt. We wandelen via de brug over de Koningshaven in zuidelijke richting naar de linkeroever. Een levendig gebied als gevolg van de herontwikkeling van de onbruik geraakte havens. De Peperklip vormde rond 1980 een keerpunt: het einde van truttige architectuur en stedenbouw. Verder zuidwaarts via het multiculturele Afrikaanderwijk naar Bloemhof. Ook een wijk van vóór de Tweede Wereldoorlog, bedoeld om de bevolkingsaanwas vanwege de enorme expansie van de havens op te vangen. Met twee juweeltjes. Ten eerste Patrimonium’s Hof: een ‘waarlijk arbeidersparadijsje’. En de Kiefhoef: een vooroorlogs statement over de betekenis van functionalisme voor de kwaliteit van huisvesting van de arbeidende klasse. We wandelen verder naar het zuiden en kruisen tuindorp Vreewijk. Het vooroorlogse ideaal van sociale huisvesting in een rustgevende groene en dorpse omgeving. Tenslotte draaien we naar het westen. Zuidwijk is een grootschalige wijk uit de jaren 50 in functionalistische stijl. Dat geldt ook voor Pendrecht met het eindpunt Station Slinge. De opbouw van Pendrecht oogt als het latere werk van Mondriaan. De sociale woningbouw nabij het eindpunt van de wandeling is iconisch. Dat geldt voor de oorspronkelijke gebouwen met woonomgeving. Ook na de renovatie.

Het Noordereiland ontstond door het graven van de Koningshaven in 1868. De markante Hef -niet voor niets de naam van een van de Rotterdamse corporaties- zorgde tot aan de ondertunneling van het spoor rond 1980 voor de treinverbinding tussen eiland en linkeroever. Veel vooroorlogse maar ook recentere sociale woningbouw aan het rustieke Burgemeester Hoffmanplein en aan de zuidelijke Prins Hendrikkade.

Aan de noordzijde maakten veel pakhuizen plaats voor nieuwe werkgelegenheid en wonen. Meest markante sociale woningbouw is de Peperklip uit 1981. Als een stevige tegenreactie tegen de destijds overheersende ‘truttige’ opvatting over stedenbouw en architectuur. Een stoer gebouw met prefab betonnen gevels met een hard onderscheid tussen voor- en achterkant.

De wijk ontwikkelde zich vanaf ongeveer 1900, synchroon met het afgraven van de haven ‘op Zuid’. Straatnamen verwijzen naar Zuid-Afrika en bekende personen uit de Tweede Boerenoorlog rond die tijd. De wijk is een van de meest multiculturele samenlevingen in ons land. Zo’n 80% van alle woningen in Afrikaanderwijk is in handen van woningcorporaties. Logisch dat zij zich volledig concentreren op de leefbaarheid.

Vooroorlogse uitersten. Het prachtige compleet besloten en symmetrische Patrimonium’s Hof. Zie de gevelsteen boven de toegangspoort uit 1915. Het zelfvertrouwen van de arbeidende klasse straalt ervan af. Met prachtige details zoals de gemetselde balkonbalustrades, erkers en de straatverlichting. En dan de Kiefhoek uit 1930. Een ander icoon van de ‘verheffing’ van de arbeidende klasse. Volgens alle functionele principes: licht, lucht en ruimte. Met museumwoning aan het Hendrik Idoplein 2.

Een van de grootste tuindorpen van ons land. Praktisch compleet corporatiebezit. Opgezet als een rustiek dorp met veel groen en een centraal gelegen Brink. Vreewijk is beschermd stadsgezicht en bevat de nodig monumenten. De renovaties van na de millenniumwisseling zijn respectvol geweest gezien de detailleringen, materiaalkeuzen en kleuren. Groot contrast met zo’n beetje alle ingrepen daarvoor. Aan Lede 40 is een museumwoning.

Na de Tweede Wereldoorlog was de woningnood -zeker in Rotterdamextreem. Zuidwijk is een klassiek voorbeeld van de wederopbouw volgens functionele principes. In totaal 8 buurten met steeds dezelfde basisstructuur. Een vaste ‘stempel’ met een diversiteit aan woningtypes. Met sociale samenhang als doel. Veel groen, goede voorzieningen en uitstekende verbindingen met het openbare vervoer. Inmiddels veel herstructurering door soms vervangende nieuwbouw en ingrijpende renovaties.

Op nationaal niveau het icoon van de wederopbouw. Een strakke functionele stedenbouwkundige structuur met ‘stempels’. De plattegrond van de wijk vertoont gelijkenis met het latere werk van Mondriaan. Bedoeld als modern arbeidersparadijs, met zorgvuldige geleding en verfijnde integratie van voorzieningen. Specifiek aandacht voor de blokken noordelijk en haaks op de Slinge nabij de metro. Ook prachtig gerenoveerd. Zoals de gemetselde galerijgevels aan de Melissantstraat, de viskommen in de kopgevels aan de Slinge en het ‘openen’ van de begane grond van de blokken aan de Stellendamstraat.